Sayın okuyucum biliyorum seni biraz aksattım. Sana bir iyi birde kötü haberim var, iyi olan geri döndüm, kötü olansa sen artık tatilini bitirip çalışma temposuna girmişken ben tatile girdim. Tabi burada ya ben emekliyim beni pek ilgilendirmiyor, çalışanlar düşünsün diyenlerde vardır, size de saygılarımı iletirim. Ve sanırım yaza kadar tatil tadında bir çalışma maratonunda olacağım bu süreçte makalelerime devam edebileceğim.
Bir çok okuyucum benimle aynı yoldan yürümeyi tercih etti. Bu şahsen mutluluk verici, iki sene önce hayalini kurduğum şeyi bugün gerçekleşmiş olması kurduğum diğer tüm hayallerinde gerçekleşebilme ihtimalini arttırıyor. Bu yüzden sizlere öncelikle teşekkür ederim.
Makinemizi tercih edenlerin bazı ortak problemlerinin olduğunu fark ettim. Bu makale altında cevaplamaya çalışacağım.
1. 96 Alkolü tek seferde nasıl alırız?
Şimdi arkadaşlar bu işi tek seferde sökeceksiniz emin olunuz. Etil alkol, bitkisel alkol, etanol, C2H5OH bizi bizi bu işlere alıştıran sıvı, yaşam suyu; şimdi bu arkadaşı fermantasyondan ayırmak için damıtma yoluna gideriz. Damıtmanın büyük taşları, kum tanelerinden ayırmak için elek gibi bir ayırma yöntemi olduğunu biliyoruz.
Şimdi elimizde 1 cm, 2 cm, 3 cm, 4 cm, 5 cm boyutlarında taşlar var eleğimizinde geçirdiği en büyük tane boyu 4cm. Ne dediğinizi duyar gibiyim, Arkadaş o zaman 4 cm e kadar bütün taşlar geçer, 5 cm lik taşlar kalır. Heh işte bende ondan bahsediyorum. Pot stil, geleneksel sistem kullanıyorsan 4 cm lik elek kullanıyorsun. 1cm, 2cm, 3cm, 4cm tüm taşları damıtıyorsun hiç birini ayıramıyorsun. O kadar dil döktük saf bir alkol almak için pot stilde damıtım yapılmaz yapılırsa da senin elde etmen gereken taş 1 cm ama sen yanına da 2 cm lik 3cm lik taşlar gelirse bunun tadı neden bozuk diye düşünme. Sen 1 cm lik taşları nasıl alacaksın diye düşün.
Fermante bitmiş elinde %9 bir mayşe var. Yani 100 taşın 9 tanesi 1 cmlik taş. Senin bu 9 tane taşı eleyerek alman lazım diğerleri ile işin olmaz. Ben pot still ile damıttım %60 alkol aldım. Yani yüz taşın var 60 tanesi 1cm lik taş diğerleri 2 cm, 3 cm, 4 cm taşlar var. Peki bu diğer taşları ben istiyor muyum istemiyorum çünkü tadı bozuyor.
'Yav madem gidelim 1 mm delik çapında bir elek bulalım uğraşmayalım bu işler ile demişsinizdir sanırım. Bende onu anlatmaya çalışıyorum. Reflux sistemler delik çapını düşürür. Sen 4cmlik taşı 3cm lik taşı almazsın. 1cmlik taşı 2cmlik taşı alırsın. Biraz daha küçült dersin sadece 1 cm lik taşı alırsın.
Fermanteyi bitirdik salladık kazanın içine hidrometre ile ölçtük %9.5 abv (1cmlik taş)oluşmuş. mayşeyi damıtayımda 1cm lik taşları alayım anasonlayıp, dinlendireyim sonra üzüm, kavun, peynir, bir güzel içerim diyoruz. Hay aksi bizim makinemiz iyi de 4cm lik taşları da alıyor, 2cm lik taşlarda. Bak ne diyeceğim biliyor musun bizim bu kolonlu makinede kontrol sende ister 5mm lik taşları da alırsın, kısarsın vanasını sadece 1mm lik taşları da. Açıklayalım nasıl yapacağız.
Alkol oranını arttırmanın iki yolu var.
1.1. Sisteme verilen sıcaklığını arttırmak
Sen şimdi eleğin içine karışık bir taş yığını koydun kaldırıp sallamadın, enerjiyi uygulamadın. Bu taşların elenmesini beklersen üzgünüm bayağı yolun var. İki sistem arasındaki fakları yazmakla başlayalım.
Pot sistemlerde ateş kısık olmasının sebebi şudur; bakır kazanların üst kısmında şapka bulunur, bu şapka bakırdan yapıldığından buhar bu şapkada birikir, bakırın iletme özelliği mükemmel olduğundan kazan dışındaki soğuk hava kazan içindeki etil alkolden daha sıcakta kaynayan ürünleri yoğunlaştırıp tekrar kazanın üzerine gönderir. Distilat bu yüzden daha temiz çıkar. Bu yüzden geleneksel sistemlerde ateş kısık olur mantığı vardır.
Reflux sistemler ile başlayanlar bir şekilde bu ön yargıyı benimseyebilirler. Yada daha öne pot sistem kullanıp reflux sisteme geçmişler de ateşi az vereceğini zanneder. 1 cm çapında eleğiniz var ve karışık taşlar, siz ne kadar hızlı sallayıp alt üst ederseniz o kadar hızlı 1 cm lik taşları ayırmış olursunuz. Enerji vermezseniz damıtma süresini uzatmış olursunuz. Benim sistemlerimde damıtma anında sıcaklık 800-1000 wattlık güç vermelisiniz. Doğalgaz, tüp kullanıyorsanız mayşeniz kaynayana kadar son gaz gidip damıtma başladığınızda ocağınızı biraz kısabilirsiniz. Eğer soğutma sisteminiz yeterli ise ona tam gaz gidebilirsiniz. (soğutma işini aşağıda açıklayacağım)
1.2. Sistemin vanasını kısmak
Okuyanım sistemin vanasını kısmak demek şu anlama geliyor sen 1cm lik taşları almak istiyorum, o yüzden 1cm çapında elek kullanmam gerekiyor ile aynı anlamda. Vana açık kalırsa çok ürün alırım diyenler haklısınız daha çok ürün alırsınız. Ama temiz ürün alamazsınız. Temiz ürün alamadıktan sonra pot stil almak çok daha ucuza patlayacaktır. Temiz ürün alacağım diyorsanız vananızı kısmalısınız. Unutmayın kısmak demek delik çapını küçültmek demek.
2. Termometre Ölçümleri Nasıl Okunmalıdır?
Öncelikle termometre ideal yeri şu şekilde ayarlanır. Bakır kolonun içine giren termometre ucu pirinç büyüklüğünde olmalı ve girdiği yerde bakır plakalara temas etmemelidir.
2.1. Metil alkol - Etil alkol Okumaları
Pot stil ile damıtım yapanlar bilirler damıtım anında kazanlarına taktıkları termometre etil alkolün kaynama sıcaklığının üzerinde bir değer çıkar. Yani deniz seviyesinde 78,4'C da kaynayan etanol damıtıyoruz ama sıcaklığa baktığımızda 85'C gibi alakasız bir sıcaklık görürüz. Pot still ile ilk başlayanlar bende dahil olmak üzere biz böyle yapıyoruz da bu işin içinde iş var diye çok düşünmüşüzdür.
Cevabı merak edenler, bulamayanlar için reklam arası vererek ballandırmak isterdim ama reklam verecek kimse henüz çıkmadı :) Dikkatler hazır toplanmışken bizim taşlarımızı tekrar kobay olarak kullanalım. Bizim etanolümüz yani 1 cmlik taşımız buharlaştı sıvı ortamdan çıktı bakır borulara doğru yol aldı. Ama gel gelelim 78.4'C dereceye gelince tek başına etil alkol gaz fazına geçmez. Geçseydi tek başına %100 lük etil alkol alırdık. Yanında onun kaynama sıcaklığına yakın olan sıvılarda gaz faza geçerler.
Konuyu topluyoruz %60 1 cmlik taşlarımız var, %20 2cmlik, %20lik 3cm lik taşlarımız var.bunlar başlar lır ben 78'C lik sıcaklıkta kaynıyorum, diğeri ben 85'C, bende 100'C der bizim taşlarımız. Termometremizin prop yüzey alanı bu arkadaşlar ile pek muhattap olmaz. Hanginiz daha çoksunuz ona yakın bir değer vereyim aranızı bulalım der.
Burada termometrenin sıcaklık mantığını da sayısal olarak örnekleyeyim;
Şimdi bizim 1cm lik taşımızın damıtım esnasında ki oranı %60, kaynama sıcaklığı da 78°C,
2cm lik taşımızın damıtım esnasında ki oranı %10, kaynama sıcaklığı da 85°C,
3cm lik taşımızın damıtım esnasında ki oranı %30, kaynama sıcaklığı da 100°C, (damıtma esnasındaki buhardaki hacminden bahsediyoruz)
Termometre alır eline kağıt kalemi başlar hesaplamaya, (60*78+10*85+30*100)/100= 85,3°C der ekrana bunu yazar. Ülen ne akıllı alet.
Hal öyle olunca ortamda kim daha çok termometre ona göre bir değer gösterir bize. Şimdi bizim eleği ayarlamasını öğrendik vanayı kısıyoruz. 1 cm lik taş geliyor sadece. Termometre bakar bro senden başka adam yok mu diye sorar etil alkole. Etil alkol atarı koyar dostum senin sorunun ne beni adamdan saymıyor musun? Tek başına ben geldim oranımda %100 şimdi o lanet olasıca ekranına benim kaynama sıcaklığım olan değeri yani 78.37°C değeri yazda görelim der. Bunun üzerine termometre de ona derki iyi de sende tutturmuşsun bir 78.27°C biz deniz seviyesinde değiliz o yüzden sen biraz daha düşük sıcaklıkta kaynıyorsun. O yüzden biraz daha düşük sıcaklık yazacağım öyle takılma o sıcaklığa der. Etanol kabul eder, uzlaşırlar. Herkes mutlu olur.
Şimdi metil alkol ile etil alkol nasıl ayırırız cevap verelim. Makinenin elek çapını küçülterek odaklandığımız ürünü saf olarak alacağımızı biliyoruz. Damıtım esnasında ilk olarak gelen ürünümüz metil alkol ise vanayı tamamen kapattığımızda termometrede ilk gelen ürün (eğer var ise) metil alkol olacağından deniz seviyesinde 64.7
°C dereceyi görürüz. Eğer yok ise termometrede sıcaklık artışı olmaya devam edecektir.
Hesaplayalım;
Damıtma buharında;
%5 etenol
%10 Etil asetat
%40 Etil alkol
%45 su buharı olduğunu farz edelim.
Kaynama sıcaklıkları da yine deniz seviyesinde olsun ve
Metanol 64,7
°C
Etil asetat 77,1
°C
Etenaol 78,37
°C
Su buharı 100
°C
Hesaplıyoruz (5*64,7+10*77,1+40*78,37+45*100)/100
Termometrede okuyacağınız değer 87,29
°C
Ne öğrendik vanayı kıstık veya kapattık sıcaklık eğer 64,7 oluyorsan demekki ortamda % 100 lük bir metil alkol vardır. Amaaaaaa eğer ortama metil alkol yok iseeeeee vanayı kıstığınızda siz etil alkolü alırsınız. Kafanıza kılçık kaçarsa kapatın vanayı termometre de değer gözlemleyin. 5 10 dakika bekleyin eğer sıcaklık etil alkol sıcaklığından aşağı düşüyorsa ve sumanızda 20ml 30ml'yi ayırmışsanız termometreyi yanlış yere takmış olabilirsiniz. Tekrar etmek gerekirse takıldığı kolon içerisinde termometre ucu boşta kalmalı bakır yüzeylere temas etmemelidir.
Baktınız bu kısımda zorluk çektiniz. Kolayı yok mu derseniz 20ml ila 30 ml ilk gelen ürünü ayırıp atın. Sonra vana ayarınızı yapıp saf alkol almaya devam ediniz. Mayşenizde odun türevi olmadığı taktirde metil alkol üretmiş olmazsınız zaten. Bizi ilk başta gelen ve kokusu yapıştıcı gibi kokan etil asetat huylandırmaktadır. Zaten bir çoğumuz ilerleyen safalar da kokusundan ayırt etmekte ve bu ürünü ayırıp etil alkolünü almaktadır.
Makalemize noktayı koyalım. Sizi sıkmadan anlatmak istesekte sona doğru teorik gittik biraz idare ediniz. Yayın yapımda emeği geçen 1cm, 2cm, 3cm, 4cm, 5cm lik taşlara, muhtelif delik çaplarına sahip eleklere ve termometreye teşekkür eder, başka bir yayında görüşmek üzere bol şanşlar dileriz.
Lord yayındaa
Saygılarımla...
